Παίξτε… με τη νοημοσύνη σας

Στη σύγχρονη κοινωνία ένα από τα σημαντικότερα προσόντα που θα πρέπει να διαθέτει ένας άνθρωπος προκειμένου ν’ αναγνωρίζεται κοινωνικά είναι η ευφυΐα, η οποία μέχρι πρόσφατα συνοδευόταν από ασάφεια σχετικά με τον ορισμό της. Δηλαδή, οι επιστήμονες διαφωνούσαν ως προς το τι σημαίνει να είναι κάποιος ευφυής καθώς και στο τί μπορεί να περιλαμβάνει σαν έννοια η νοημοσύνη. Ήταν πιο έξυπνος ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ή ο Γουίλιαμ Σαίξπηρ? Πρόσφατα έγινε κατανοητό ότι μια σύγκριση σαν την παραπάνω θα ήταν άδικη αφού πρόκειται για σύγκριση «ανόμοιων» μορφών νοημοσύνης. Οι επιστήμονες κατέληξαν στο ότι διαθέτουμε πολλαπλά είδη νοημοσύνης, το επίπεδο των οποίων είναι σε κάποιο βαθμό γενετικά προκαθορισμένο και σε κάποιο άλλο βαθμό καλλιεργήσιμο.

Έτσι, ο ψυχολόγος Χάουαρντ Γκάρντνερ του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ , πρώτος εισήγαγε τη θεωρία που περιλαμβάνει 7 διαφορετικά είδη νοημοσύνης, τα οποία είναι:

ΓΛΩΣΣΙΚΗ

Απαρτίζεται από το λεξιλόγιό μας και την ικανότητά μας να διακρίνουμε τη συσχέτιση ανάμεσα στις λέξεις και το νόημά τους, το χειρισμό των 24 γραμμάτων του αλφάβητου και την προοδευτική σύνθεση λέξεων, φράσεων, προτάσεων, κ.ο.κ. Περιλαμβάνει επίσης τη δυνατότητά μας να μαθαίνουμε εύκολα ξένες γλώσσες καθώς και την ικανότητά μας να χρησιμοποιούμε τον προφορικό και γραπτό λόγο για να επιτύχουμε έναν συγκεκριμένο στόχο. Αυτό το είδος νοημοσύνης χαρακτηρίζει συγγραφείς, λόγιους, δικηγόρους και πολιτικούς. Για να βελτιωθεί η γλωσσική νοημοσύνη χρειάζεται εξάσκηση με τρόπους όπως η ανάγνωση και μελέτη βιβλίων και εντύπων ποικίλου περιεχομένου, τα λεκτικά παιχνίδια (όπως το σταυρόλεξο) ή η χρήση λεξικού το οποίο θα εξηγήσει όλες τις άγνωστες λέξεις που μπορεί κάποιος να συναντήσει στην καθημερινότητά του.

ΛΟΓΙΚΗ-ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ

Αναφέρεται στην ικανότητά μας να αναλύουμε λογικά τα προβλήματά μας καθώς και να χειριζόμαστε το αριθμητικό «αλφάβητο», δηλαδή να κάνουμε μαθηματικές πράξεις. Όταν υπολογίζουμε κάτι ποσοτικά με το μάτι(για παράδειγμα το πάνω ράφι της βιβλιοθήκης έχει περισσότερα βιβλία από το κάτω), χρησιμοποιούμε κέντρα που εντοπίζονται και στα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου μας, ενώ η αναγνώριση των αριθμών ως σύμβολα και η συσχέτιση και χρήση τους πραγματοποιείται στο αριστερό ημισφαίριο. Προκειμένου να βελτιώσουμε αυτό το κομμάτι της νοημοσύνης μας, καλό θα ήταν να περιορίζαμε τη χρήση αριθμομηχανών ή έστω να τις χρησιμοποιούσαμε για επαλήθευση, αφού πρώτα έχουμε κάνει μόνοι μας τους υπολογισμούς. Επίσης, τα σταυρόλεξα μπορούν να ενισχύσουν τις λογικομαθηματικές μας ικανότητες.

ΣΩΜΑΤΙΚΗ

Σχετίζεται με την ικανότητα να χρησιμοποιούμε το σώμα μας ή κάποια μέλη του με ευχέρεια. Όσο κι αν στο παρελθόν η επιστήμη θεωρούσε ότι το σώμα ήταν αποσυνδεδεμένο από το νου, είναι πλέον δεδομένη η συντονισμένη σχέση σώματος-μυαλού. Για παράδειγμα η αερόβια άσκηση έχει σαν αποτέλεσμα την πρόσληψη μεγαλύτερης ποσότητας οξυγόνου από τον οργανισμό, αλλά με αυτόν τον τρόπο αυξάνεται επίσης η οξυγόνωση του εγκεφάλου, οπότε παρουσιάζεται βελτιωμένη εγκεφαλική λειτουργία. Η εξάσκηση είναι πολύ σημαντικό στοιχείο της σωματικής νοημοσύνης και η επανάληψη μιας κίνησης βοηθά στην ενδυνάμωση της νοημοσύνης αυτής . Το αξιοσημείωτο είναι όμως ότι σύμφωνα με τις έρευνες ακόμα κι όταν ένα άτομο απλά παρακολουθεί την εκτέλεση μιας άσκησης, παρουσιάζεται σαν αποτέλεσμα η ενεργοποίηση των ίδιων περιοχών του εγκεφάλου του με εκείνες που στο άτομο αυτό θα ενεργοποιηθούν όταν θα εκτελέσει την ίδια άσκηση. Οι διάφορες τεχνικές χαλάρωσης, η εκμάθηση μεθόδων ελέγχου των μυών ακόμα κι όταν δεν εκτελείται κάποια κίνηση, τα σπορ και οι χειρωνακτικές εργασίες, μπορούν να ενισχύσουν τη σωματική νοημοσύνη.

ΧΩΡΙΚΗ

Ευθύνεται για την ικανότητά μας να προσανατολιζόμαστε στο χώρο καθώς και να συσχετίζουμε σχήματα, αλλά ακόμα και να προσαρμόζουμε το σώμα μας στο περιβάλλον και τον κόσμο γύρω μας. Το αν μπορούμε να διαβάσουμε έναν χάρτη αλλά και ο τρόπος που θα μεταφράσουμε τις πληροφορίες του χάρτη, έχει σχέση με την χωρική μας νοημοσύνη. Οι πιλότοι, οι καλλιτέχνες και οι αρχιτέκτονες χρησιμοποιούν συστηματικά αυτό το κομμάτι της διανόησης. Φαίνεται ,δε, ότι όσο πιο καλή οπτική μνήμη διαθέτει κάποιος(για παράδειγμα το να θυμάται καλά τα σχήματα των αντικειμένων)τόσο πιο αναπτυγμένη χωρική ευφυΐα διαθέτει. Όταν μάθουμε να υπολογίζουμε τις αποστάσεις με το μάτι και εξασκηθούμε σε αυτήν την δραστηριότητα, αλλά και όταν αλλάζουμε συχνά τις διαδρομές που ακολουθούμε προκειμένου να φτάσουμε σε έναν συγκεκριμένο προορισμό, τότε ενδυναμώνουμε την ικανότητα αντίληψης και προσαρμογής μας στο χώρο.

ΜΟΥΣΙΚΗ

Το να συνθέτουμε ή απλά ν’ αφομοιώνουμε μελωδίες ή μουσικούς ρυθμούς είναι μια ξεχωριστή ικανότητα που αναπτύσσεται σε πολύ μικρή ηλικία. Τα νεογέννητα βρέφη ηρεμούν ή αποκοιμούνται με τη μουσική, για την αντίληψη της οποίας ενεργοποιούνται πολλές περιοχές του εγκεφάλου: κάποιες σχετίζονται με την διατήρηση του ρυθμού και κάποιες άλλες με την επεξεργασία της μελωδίας. Η μουσική νοημοσύνη δεν είναι μόνο «χάρισμα» αλλά η καλλιέργειά της μπορεί να βασιστεί στην ανάλυση των ήχων, στην εξάσκησή μας να αντιλαμβανόμαστε τη σιωπή και τις παύσεις ανάμεσα στους ήχους αλλά και στην ενασχόλησή μας με διάφορα μουσικά όργανα.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ

Αφορά στην επικοινωνία μας με τους άλλους ανθρώπους, την κατανόηση των διαφορετικών τους προσωπικοτήτων, προσωπικών αναγκών και κινήτρων καθώς και την επαρκή και ικανή ανταπόκρισή μας σε αυτά. Είναι η δυνατότητά μας να καταλαβαίνουμε πώς νιώθουν οι άλλοι μέσα από τη διαδικασία της αντίληψης των δικών μας συναισθημάτων. Αυτή η διαδικασία, που ονομάζεται ενσυναίσθηση πραγματοποιείται όταν κάποια ειδικά νευρικά κύτταρα ενεργοποιούνται μέσω «αντανάκλασης», δηλαδή όταν κάποια κύτταρα μας επιτρέπουν να γίνουμε ο «καθρέφτης» των συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων. Για να αναπτύξουμε την κοινωνική μας νοημοσύνη, γνώρισμα σχεδόν όλων των μεγάλων ηγετών, μπορούμε να παρακολουθούμε καλλιτεχνικές παραστάσεις που πραγματεύονται διαπροσωπικές σχέσεις, να επεκτείνουμε τις κοινωνικές μας ευαισθησίες συμμετέχοντας σε κοινωνικές εκδηλώσεις, να ταξιδέψουμε με στόχο να γνωρίσουμε άλλους πολιτισμούς και να ακούσουμε προσεκτικά τις προσωπικές ιστορίες των άλλων ανθρώπων.

ΕΝΔΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗ (ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ)

Είναι η δυνατότητα να καταλαβαίνουμε πώς νιώθουμε εμείς, γιατί νιώθουμε έτσι και να χρησιμοποιούμε τις πληροφορίες αυτές για καθορίσουμε την προσωπική μας πορεία. Να αντιλαμβανόμαστε τους φόβους, τις επιθυμίες, την συναισθηματική μας κατάσταση και να είμαστε σε θέση ν’ αποφασίζουμε για τη ζωή μας με κύριο γνώμονα τα «θέλω» και τα «πιστεύω» μας. Προκειμένου ν’ αναπτύξουμε αυτήν την πλευρά της νοημοσύνης θα πρέπει να εξασκηθούμε συστηματικά στην κατανόηση και διαχείριση των συναισθημάτων μας, θετικών και αρνητικών, με τεχνικές που χρησιμοποιούν τα διάφορα είδη ψυχοθεραπείας, με το να χρησιμοποιούμε ημερολόγιο, με την παρακολούθηση των νοερών συζητήσεων που κάνουμε με τον εαυτό μας, αλλά και με την πεποίθηση ότι απευθυνόμαστε στον εαυτό μας όπως θα μιλούσαμε στον πιο καλό μας φίλο!

Τέλος, το σημαντικότερο είναι ότι το κάθε είδος νοημοσύνης όπως είναι φυσικό, λειτουργεί επηρεάζοντας κάποιο άλλο είδος, γεγονός που σημαίνει ότι ενδυναμώνοντας ένα κομμάτι του εγκεφάλου μας επιδρούμε θετικά και σε άλλα, εξαρτώμενα τμήματά του.